Legitimacy of Sufism and The Possibility of Esoterical Knowledge in The Perspective of Ashāb al-hadīth and Salafis

Modern araştırmalarda Selefîlerin karakteristik özellikleri arasında tasavvuf karşıtlığı sıklıkla vurgulanmaktadır. Fakat çoğu araştırmada bu karşıtlığın sınırlarına işaret edilmemiştir. Kur’ân’ın anlaşılması noktasında zâhir-bâtın konusunda somutlaşmakta, tartışmaları ise çoğunlukla Hızır-Hz. Mûsâ kıssası etrafında sürdürülmektedir. Bu çalışmada öncelikle analizleri ele alınacaktır. Akabinde merkezinde ayrımı konusundaki görüşlere yer verilecektir. Selefîllik modern bir olgudur. olgunun arka planında Ashâbü’l-hadîs ve Hanbelî miras bulunmaktadır. Günümüzde Selefîler tarafından dile getirilen görüşler Ashâbü’l-hadîsin önde gelen ismi Ahmed b. Hanbel’e takipçilerine atfedilmektedir. bakımdan Hanbel başta olmak üzere farklı dönemlerde zihniyetini temsil eden bazı şahısların görüşlerine de Selefîler, aldıkları hemen her konuda nihai hakikati getirdikleri izlenimini vermektedir. Oysa kaynak gösterdiği şahsiyetler, birçok birbirinden oldukça öne sürmüştür. görüş farklılıkları, risâlet dönemi sonrasında hiç kimsenin hakikate malik olmadığını göstermektedir. Görüş farklılıklarının müdellel şekilde gösterilmesi fikir düşünce bazında tekdüzelikten kurtulmaya atılan adım olarak değerlendirilebilir. Dolayısıyla tabilerinin hususundaki görüşlerini panoramik tarzda sunmak amaçlanmıştır. Aynı zamanda mutlak manada tasavvufa bâtınî bilgiye karşı olmadığı ispatlanmaya çalışılmıştır. Araştırmamızda betimleyici-tasvirî yöntem takip edilmiştir. Nesnel tasvir için birincil kaynaklar taranmış, elde edilen veriler iç tutarlılıkları gözetilerek makaleye aktarılmıştır. Yine düşüncedeki değişimi görebilmek maksadıyla kronolojiye riayet Araştırmamıza konu olan müellifler mutasavvıflara yönelik ilk eleştiriler, İbn Batta getirilmiştir. Akîl İbnü’l-Cevzî’yle birlikte çevrelerine yöneltilen eleştirilerin odak noktası mutasavvıflarda görülen bid’atlardır. Tasavvufa zaman tekfir boyutlarına ulaşan asıl Teymiyye sonrasına rastlamaktadır. Teymiyye, İbnü’l-Arabî felsefi çehre kazandıran mutasavvıfları etmektedir. Muhammed Abdülvehhâb şeyhlere veya türbelere gösterdikleri tazim bahane edilerek maddî manevî şiddet uygulanmıştır. Diğer yandan aldığımız müelliflerden hiçbiri tümüyle çıkmamıştır. Gerek gerekse dönem sûfîlerini takdir etmekte zühd yaşanacak tecrübeyi makbul karşılamaktadır. eleştirilerinde maksadın, sûfîleri Kur’ân sünnetin lafzî delaletiyle çizilmiş sınırlara çekmek olduğu söylenebilir. İlk dönemlerden itibaren mutasavvıflar keşf ilhamı hakikat bilgisine açılan müstesna kapı görmüşler kendilerini Hızır’la özdeşleştirmişlerdir. Hızır’ın kimliği hakkında ihtilaf etse ona verilen bilginin ayrıcalıklı bilgi olduğunu kabul etmişlerdir. Bununla onlar, Hz. Mûsâ’ya bilginin, mahiyeti ne olursa olsun Hızır’a bilgiden üstün savunmuşlardır. onlar kaynağı Ancak keşfî şeriatın zâhirine muvafık olması gerektiğini ısrarla vurgulamışlardır.